De lat moet omhoog, maar niet voor zwemmen?

Eind 2024 bracht Vlaams minister van Onderwijs Zuhal Demir een commissie van experten samen, onder leiding van prof. dr. Daniel Muijs, met als doel de nieuwe minimumdoelen voor kleuter- en lager onderwijs vorm te geven. Het algemene uitgangspunt was om de lat opnieuw hoger te leggen door middel van een kennisrijk curriculum. Begin mei schoven de experten een verdere concretisering naar voren ten aanzien van het zwemonderwijs in Vlaanderen. Een duidelijke afbakening omtrent de afstand en enkele belangrijke basisvaardigheden kregen een prominente plaats in het voorstel. Het veld reageerde enthousiast op dit voorstel, met in het achterhoofd de gekende bezorgdheden omtrent de maximumfactuur en het beschikbare zwemwater.

Ondertussen werd de lat opnieuw verlaagd door het Vlaams Parlement, terug bij af voor het zwemonderwijs in Vlaanderen: “De leerlingen voelen zich veilig in het water en kunnen zwemmen zonder hulpmiddelen.”

Vanuit het veld verenigen we ons met verschillende actoren om deze kwaliteitsdaling in het zwemonderwijs een halt toe te roepen en om te keren. De Vlaamse Zwemfederatie neemt de lead in de sneuveltekst die ook Netwerk Lokaal Sportbeleid ondertekent. BVLO richtte ook een brief, ondertekend door verschillende belangenbehartigers, aan de minister om hier nog het tij te keren.

Eindterm (zoals voorheen geformuleerd):

• Leerlingen zich ongeremd en spelend kunnen bewegen in het water.
• Leerlingen zich veilig voelen in het water en kunnen zwemmen.

Voorgestelde eindterm (juli 2025):

Gecommuniceerd naar de buitenwereld vanuit de expertengroep onder leiding van prof. dr. Muijs.

• De leerlingen kunnen in bewegingscontexten in het diepe water:
  • 50 meter aansluitend en doelmatig voortbewegen zonder hulpmiddelen in een aangeleerde zwemslag;
  • drijven, watertrappelen en roteren rond de lichaamsas.

Goedgekeurde eindterm (september 2025):

• De leerlingen voelen zich veilig in het water en kunnen zwemmen zonder hulpmiddelen.

Waarom is deze eindterm onvoldoende?

In het eerste deel van de eindterm wordt verwezen naar het zich veilig voelen in het water. Naast de vraag of dit element objectief meetbaar en zinvol is, rijst de vraag of veilig zijn in het water niet het vereiste doel zou moeten zijn.

In het tweede deel van de eindterm ligt de focus op het zwemmen zonder hulpmiddelen, helaas zijn er geen minimumvoorwaarden gekoppeld aan de afstand en de zwemstijl waarin dit uitgevoerd moet worden. De eindterm in z’n huidige vorm schept onvoldoende voorwaarden om leerlingen zich veilig te laten voortbewegen in water. Jongeren die geen 50 meter aaneensluitend kunnen zwemmen (in buik én ruglig), niet kunnen drijven, watertrappelen of roteren, zijn niet veilig in het water.

Gezien de maatschappelijke trends en ontwikkelingen, denk aan openwaterzwemmen, nieuwkomers met amper zwemervaring die eigen vaardigheden niet of moeilijk kunnen inschatten, naschoolse zwemlessen die buitensporige prijzen aannemen, enz. is dit een beslissing die nefast is voor het leren zwemmen in Vlaanderen.